De koffie wordt anders gedronken in het stiefgezin

---

Wie kent hem niet, de lusteloze, norse puber? Zo’n zwijgende bankhanger? Hij kan de stemming in huis behoorlijk vergallen.
Bij een stiefgezin pakt dit nog een graadje pittiger uit. Dat komt door wat de Amerikaanse systeemtherapeut James Bray het “percolatorkoffie-effect” van het stiefgezin noemt.

Filterkoffie voor het kerngezin

In het kerngezin, dat wil zeggen jouw gezin voordat de scheiding er was, is er onmiskenbaar verdriet of chagrijn als jullie kind niet lekker in z’n vel zit. In de regel zorgt dit echter niet voor ernstige relatieproblemen. Je zult je zorgen delen met je partner en proberen de moed erin te houden en de stemming te keren.
De omgekeerde invloed, namelijk die van jou en jouw partner op je kinderen is daarentegen erg groot: als je relatieproblemen hebt, dan doet dat veel met je kind. Dit is het top-down-effect: net als bij filterkoffie druppelt de ellende of het geluk van ouders neer op hun kind. Als ouders onderling veel spanningen hebben geeft dat allerlei problemen bij kinderen. Ouders met een gelukkige relatie zorgen juist voor blije kinderen.

Koffie uit de percolator voor het stiefgezin

In jouw nieuwe relatie, waarbij er kinderen zijn die niet van jullie beiden zijn, werkt dit precies omgekeerd.  Niet top-down, maar bottom-up. Net als bij een percolator, waarbij de hete stoom opstijgt, is de stemming van de kinderen heel belangrijk voor hoe het loopt tussen jou en je nieuwe vlam. Als je (stief-)kind ongelukkig of dwars is, legt dat druk op je nieuwe relatie. Daarbij komt dat de gelukkige staat van jou en je nieuwe partner nauwelijks positief effect heeft op de kinderen. Er daalt niks van het (prille) geluk neer op de ze, integendeel, het zadelt ze nogal eens op met moeilijke gevoelens, zoals loyaliteitsissues of jaloezie.

Bittere koffie

In het percolator-model vormt het ongelukkige, humeurige of dwarse kind (onbedoeld) een splijtzwam in de nieuwe relatie. Je (stief-)kind kan boos, verdrietig en verward zijn door de scheiding. Er verandert van alles: een nieuw huis, een vader of moeder die van streek is en een nieuwe man of vrouw aan de zijde van zijn vader of moeder waar hij niks mee heeft. En die hij mogelijk zelfs ziet als oorzaak van alles, waardoor de nieuwe relatie het mikpunt wordt van de onvrede die hij voelt.
Zo hoorde ik van een pre-puberend meisje dat de nieuwe liefde van haar moeder categorisch negeert. Als hij wat aardigs zegt reageert ze niet, als hij haar wat vraagt loopt ze weg. Hij werd er hopeloos van en gaf het uiteindelijk op, maar niet voordat hij zijn vriendin verweten had dat zij een onopgevoed kind heeft. Iedereen ongelukkig: de moeder omdat ze het opneemt voor haar dochter en nu ruzie heeft met haar vriend, de vriend omdat hij het gevoel heeft te falen en met een dochter zit die hem niet moet, en de dochter omdat ze nu -opnieuw- tussen twee vechtende mensen in staat en zich geen raad weet met haar heftige gevoelens.

Kom naar de barista

Wat zou het helpen als dit stel bij Stief & Relatie zou komen. We zouden samen kijken naar dit percolator-effect, omdat zo nu eenmaal de koffie wordt gezet bij een stiefgezin. En we zouden bespreken hoe je kunt voorkomen dat de stemming van een kind de motor wordt in het huishouden. Daar heb je elkaar als nieuwe partners hard voor nodig. Dat is steeds weer het paradoxale in het stiefgezin: je krijgt ruzie over “stiefzaken” en om deze te kunnen oplossen moet je elkaar steeds weer zien te vinden op dit onderwerp. De kinderen gaan het niet oplossen voor je, de betrokken begeleiding van jouw coach wel. Kom je eens koffiedrinken?